Trang web giải trí chính thức các biểu tượng Ai Cập

Bản phác họa tượng Nhân Sư của Frederic Louis Norden, xuất bản năm 1755.

Có thể bạn bè đã lắng nghe

Trong chuyến viếng thăm Ai Cập, Napoléon đã nhìn thấy tượng Nhân Sư và nổi cơn thịnh nộ khi nhận thấy khuôn mặt của bức tượng trbà giống trẻ nhỏ bé người châu Phi. Vốn là trẻ nhỏ bé người phân biệt chủng tộc nặng nề, vị Hoàng đế khbà thể chịu nổi ý tưởng bức tượng khbà mô phỏng tbò trẻ nhỏ bé người châu Âu. Vì thế, bà đã ra lệnh cho quân của mình dùng đại bác bắn đứt mũi tượng Nhân Sư. Kết quả đúng như bà mong đợi.

Vạch trần

Câu chuyện này có lẽ khởi đầu như một lời đồn nhỏ bé vô hại, một câu chuyện cười dành cho biệth lữ hành, có niên đại ít nhất là từ đầu thế kỷ 20. Nhưng ngày nay, nó được chia sẻ trên mạng lưới vì một lý do mới mẻ và chẳng mấy đơn giản chịu: đó là bằng chứng về sự phân biệt chủng tộc. Tôi khbà chắc từ khi nào mà mọi trẻ nhỏ bé người bắt đầu nghĩ Napoléon cho rằng chiếc mũi của bức tượng trbà quá châu Phi nên phải cắt bỏ, nhưng rất nhiều trẻ nhỏ bé người đã tin vào di chuyểnều đó.

Năm 1995, Louis Farrakhan, ngôi nhà lãnh đạo Tổ chức Quốc gia Hồi giáo, đã giao tiếp trong bài phát biểu của mình tại Cuộc Tuần Hành Triệu Người (Million Man March) như sau: “Quyền lực tối thấp của trẻ nhỏ bé người Da trắng đã khiến Napoléon thổi bay mũi tượng Nhân Sư vì nó nhắc cho chúng ta nhớ quá nhiều đến sự uy nghi của trẻ nhỏ bé người Da đen”.

Vì thế, tin đồn này đã được sử dụng để đưa ra tuyên phụ thân về sự phân biệt chủng tộc, tất nhiên, di chuyểnều này đã biến những gì từng là một câu chuyện vô hại trở thành di chuyểnều gì đó tai hại hơn nhiều. Trớ trêu thay, Tổ chức Quốc gia Hồi giáo và Farrakhan lại được buộc tội kỳ thị trẻ nhỏ bé người Do Thái, LGBTQ+ và trẻ nhỏ bé người Da trắng, hợp tác thời nổi tiếng với những thuyết âm mưu láng đường.

Mặc dù khbà phải chịu trách nhiệm về lời tuyên phụ thân, nhưng họ vẫn đóng một vai trò quan trọng trong quá trình thịnh hành lâu kéo dài của nó. May mắn thay, khá đơn giản dàng để chứng minh tin đồn này là vô lý, vì vậy hãy lưu ý khi bạn bè gặp ai đó tin vào câu chuyện trên. Trừ khi họ khẩm thựcg khẩm thựcg mọi thứ là một thuyết âm mưu khủng khiếp thì bạn bè có thể thuyết phục được họ bằng một sự thật rất đơn giản: Napoléon khbà có quyền truy cập vào cỗ máy thời gian! Ông sinh năm 1769 và viếng thăm Ai Cập vào năm 1798.

Nhưng như chúng ta đều biết, trẻ nhỏ bé người ta đã làm văn về khuôn mặt được hư hại của tượng Nhân Sư, thậm chí còn vẽ những bức trchị về nó TRƯỚC KHI Napoléon ĐƯỢC SINH RA. Điều đó sẽ thuyết phục được bất kỳ trẻ nhỏ bé người lý trí nào. Ngoài ra, sẽ rất phức tạp hiểu nếu Napoléon thực hiện hành động phá hoại này, vì rõ ràng vị Hoàng đế này rất quan tâm đến quá khứ Ai Cập, hợp tác thời còn chịu trách nhiệm thực hiện cuộc nghiên cứu klá giáo dục đầu tiên của châu Âu về cổ vật ở đó.

Bây giờ, hãy ô tôm qua các bằng chứng một chút. Năm 1737 (trước khi Napoléon ra đời...), thuyền trưởng Hải quân Đan Mạch là Frederic Louis Norden đã du hành tới Ai Cập và thực hiện những bản phác thảo rất chi tiết về tượng Nhân Sư. Chúng được xuất bản vài năm sau đó. Bức tượng trong những bức vẽ này rõ ràng đã được mất mũi.

Bên cạnh đó, bạn bè có thể tìm thấy những di chuyểnều tương tự trên mạng lưới một cách đơn giản dàng. Năm 1759 (trước khi Napoléon ra đời...), hai trẻ nhỏ bé người Hà Lan, Johannes Aegidius van Egmond van der Nyenburg và Johannes Heyman, đã xuất bản một cuốn tài liệu với nhan đề hấp dẫn: Du hành qua một phần châu Âu, Tiểu Á, các đảo thuộc quần đảo, Syria, Palestine, Ai Cập, rừng Sinai... Bao gồm một bảng dchị tài liệu đặc biệt về các địa di chuyểnểm, cbà trình, di tích, bia khắc… đáng chú ý nhất ở những quốc gia này.

Cùng với đó là phong tục, cách hành xử, tôn giáo, cbà việc buôn kinh dochị, thương mại, tính khí và lối sống của cư dân nơi này. Đó là một cuốn tài liệu tuyệt vời - bạn bè có thể tìm thấy nó trên mạng lưới (ô tôm ghi chú nguồn ở cuối cuốn tài liệu) - và thật may mắn cho chúng ta, các ngôi nhà thám hiểm đã đến kiểm tra tượng Nhân Sư với miêu tả rằng chiếc mũi “được sứt một chút”.

Trchị Bonaparte trước tượng Nhân sưcủa họa sĩ trẻ nhỏ bé người PhápJean-Léon Gérôme, vẽ năm 1886. Nguồn: wikipedia.

Năm 1760 (trước khi Napoléon ra đời...), Tiến sĩ Siegmund Jakob Baumgarten đã xuất bản Phụ lục cho quá khứ phổ quát nước Anh, được xuất bản bên cạnh đây ở London. Trong đó, bà miêu tả tượng Nhân Sư “khbà mấy thương tổn, ngoại trừ cbà việc chiếc mũi được cắt cụt, có lẽ là do trẻ nhỏ bé người Hồi giáo vì sự cay đắng của họ đối với các thể loại tượng thần”.

Còn nhiều ví dụ nữa. Nhưng vấn đề là chúng ta có những lời kể cùng với bản vẽ là chứng nhân cho thấy rằng, tượng Nhân Sư đã được hư hại từ trước khi Napoléon mới mẻ chỉ là niềm hy vọng trong tâm tưởng của cha mẫu thân bà. Vì vậy, bất cứ ai từ chối chấp nhận bằng chứng này thì chỉ đơn giản là họ thích tin vào lời đồn hơn.

Nhưng nếu khbà phải do Napoléon thì là ai? Tiến sĩ Baumgarten đã cho chúng ta một mchị mối khi đề cập đến “Mohammedans” - thuật ngữ cổ xưa dành cho trẻ nhỏ bé người Hồi giáo. Vào thế kỷ 15, ngôi nhà sử giáo dục al-Maqrīzī tuyên phụ thân rằng, chính Muhammad Sa’im al-Dahr đã phá hủy chiếc mũi vào năm 1384 bởi khbà thể chấp nhận được cbà việc trẻ nhỏ bé người dân địa phương thờ cúng tượng Nhân Sư.

Đây có thể là câu chuyện mà tiến sĩ đang nhắc đến. Nhưng tất nhiên, chuyện này chỉ được làm văn sau khi sự kiện đó xảy ra, và nó chỉ là một câu chuyện, chứ thực sự chưa đủ sức nặng để có thể được chấp nhận là câu trả lời cho vấn đề “hung thủ là ai”.

Để khiến mọi cbà việc trở nên hấp dẫn hơn, cách đây vài thập kỷ, ngôi nhà khảo cổ giáo dục Mark Lehner đã nghiên cứu sự hư hại của tượng Nhân Sư và đưa ra kết luận rằng, hư hại xảy ra vào khoảng giữa thế kỷ thứ 3 và 10 sau cbà nguyên. Trong trường học hợp đó, thì khbà thể là al-Dahr hay Napoléon được.

Nhiều bức tượng ở Ai Cập cổ đại đã được hư hại và mất mũi. Tuy nhiên, di chuyểnều này thường do chính trẻ nhỏ bé người Ai Cập thực hiện bởi họ tin rằng linh hồn của trẻ nhỏ bé người đã khuất hay thần linh có thể cư ngụ trong một bức tượng. Việc làm tồi di chuyển tác phẩm hình ảnh sẽ làm cho linh hồn thoát ra.

Bên cạnh đó, mũi còn là phần nhô ra ngoài và đơn giản được thương tích hơn các bộ phận biệt của tượng. Rất nhiều bức tượng cổ đã mất di chuyển chiếc mũi hoặc những phần nhô ra ngoài biệt như cánh tay hoặc các bộ phận phụ mà chúng ta khbà dám nhắc đến. Điều này rất thịnh hành. Các bức tượng Hy Lạp và La Mã xưa cũng trở thành nạn nhân của kiểu thiệt hại tương tự.

Tóm lại, khbà có bất cứ bằng chứng nào cho thấy động cơ đằng sau vụ phá hoại tượng Nhân Sư có liên quan đến vấn đề chủng tộc. Dù cho có một số nghi phạm nhưng sự thật khbà ai biết chắc chắn trẻ nhỏ bé người nào đã làm hư hại tượng Nhân Sư. Tuy nhiên, chúng tôi có thể giao tiếp khbà chút nghi ngờ rằng, đó khbà phải là Napoléon hay quân đội của Hoàng đế. Chưa ra đời là một bằng chứng ngoại phạm chắc chắn.

Jo Hedwig Teeuwisse / Thái Hà Books - NXB Thế giới

Sử đượcaNapoléon Bonaparte tượng Nhân Sư thổi bay mũi phân biệt chủng tộc châu Phi đượca đặt tin đồn